Niemcy: Adwokat dziecka przeciw dziecku

 

Niemcy: Adwokat dziecka przeciw dziecku

 

W niemieckich sądach rodzinnych – prawie za każdym razem, gdy podejmuje się decyzje o losie dziecka – sędziowie rodzinni wydają postanawienie o powołaniu t.zw. adwokata (interesów) dziecka (dosłowne tłumaczenie potocznej wersji niemieckiego odpowiednika słowa Verfahrensbeistand).

Słowo to trudno jest przetłumaczyć na język polski, gdyż w Polsce sąd rodzinny nie powołuje takiej osoby-instytucji, a znana jest tylko funkcja kuratora, który decyzją sądu przejmuje od rodziców prawa do ich dziecka.

 

Funkcję adwokata interesów dziecka sprawują najczęściej osoby z wykształceniem: pracownik socjalny (pracownik Jugendamtu), psycholog lub adwokat.

Oznacza to, że stroną przeciwną rodziców jest nie tylko Jugendamt¹ (na rozprawie zjawia się od 1 do 3 pracowników tej organizacji), ale i do tego jeszcze (często pracujący w Jugendamcie) pracownik socjalny w roli adwokata interesów dziecka. A gdy rodzice nie są w posiadaniu praw rodzicielskich, strona przeciwna powiększa się również o kuratora ich dziecka (także zazwyczaj pracującego w Jugendamcie) – i tak dalej.

 

Po co adwokat interesów dziecka?

Zgodnie z § 158 ust. 1 FamFG (Ustawa o postępowaniu w sprawach rodzinnych) adwokat interesów dziecka ma reprezentować interesy dziecka – chodzi tu nie tylko o (zadeklarowaną) wolę (subjektywne interesy) dziecka, ale także o stwierdzenie objekywnych interesów dziecka, to znaczy, jakie rozwiązanie będzie dla dziecka najlepsze - dotyczy to zwłaszcza małych dzieci, których wolę łatwo można zmanipulować.

 

Dziecko, lub lepiej powiedziawszy młody człowiek mający skończone 14 lat, ma w Niemczech prawo do własnego adwokata, to znaczy takie „dziecko” ma prawo samemu wybrać sobie adwokata, zgodnie z § 9 ust. 1 Nr. 3 FamFG i zlecić mu reprezentowanie własnych interesów.

Potwierdzają to także wyroki, m.in. Postanowienie Wyższego Sądu Krajowego w Dreźnie z dn. 24. stycznia 2014r. – 22 WF 15/14, 22 WF 0015/14.

Problem jednakże jest taki, że niewielu w Niemczech zależy na tym, żeby - osoby do tego uprawnione - o tym poinformować.

Tak więc niemieckie sądy rodzinne powołują zaufanego adwokata interesów dziecka i w ten sposób powiększają grono przeciwników rodziców takiego dziecka oraz jego samego.

 

Poniżej (aktualny) przykład z życia, Rok 2015 (sygn. akt 27 F 248/14 AG Mönchengladbach):

 

Matka-Polka i ojciec-Niemiec. Syn obydwojga, Oskar decyzją niemieckiego sądu (i wbrew jego zadeklarowanej i zaprotokołowanej woli) zamieszkuje od 2005r. u ojca.

Ojciec ten obiecuje synowi, że gdy skończy 14 lat – będzie mógł sam zadecydować, gdzie będzie mieszkać. Gdy w 2013r. syn kończy 14 lat, ojciec co prawda przypomina sobie niejasno, że była jakaś tam obietnica, ale mówi synowi, że wtedy nie traktował tego na poważnie.

W 2014r. syn kończy 15 lat i chce mieszkać tydzień u ojca, potem tydzień u matki i tak na zmianę – rodzice mieszkają w tym samym mieście (matka 700 m, ojciec 7 000 m od szkoły syna).

Pojawia się groźba włączenia sądu rodzinnego, który musi przesłuchać dziecko. Ojciec w celu mediacji włącza więc niemieckiego psychologa z Jugendamtu, który uważa, że model taki jest po prostu niedobry.

Syn jednakże ma inne zdanie. Pakuje swoje rzeczy i osobiście oznajmia ojcu, że od tej chwili będzie mieszkać u matki.

Matka włącza więc sąd rodzinny, który postanawia powołać adwokata interesów dziecka, panią pycholog (Angelika Bar). Matka informuje syna, że ma on prawo, do wyboru własnego adwokata.

Gdy telefonicznie zgłasza się do Polki wyznaczona przez sąd rodzinny adwokat interesów dziecka i chce rozmawiać z jej synem, Polka odpowiada, że musi najpierw zapytać syna, czy zgadza się na to, żeby reprezentowała go ta pani psycholog (gdyż jak ktoś podejmuje pracę, należy mu potem za to zapłacić).

Oskar decyduje się jednakże na własnego adwokata. Dzwoni więc do pani psycholog i uprzejmie dziękuje jej za zaangażowanie i mówi, że zdecydował się na innego, wybranego przez siebie adwokata.

 

Po czym pani psycholog pisze raport do sądu rodzinnego i wydaje zalecenie dla sądu, żeby ten odebrał Polce prawa rodzicielskie, bo zmanipulowała dziecko.

Opinię psycholog natychmiast popiera Jugendamt, który od 2006r. nawet nie próbował kontaktować się z polską matką, ale wydał na jej temat opinię dla sądu.

Należy dodać, że ani Jugendamt ani pani psycholog nie zapytali ojca dziecka, co mogło być przyczyną tak nagłej i zdecydowanej przeprowadzki syna.

 

Sąd rodzinny postanawia najpierw przesłuchać Oskara – w obecności …. wybranego przez ten sąd panią adwokat interesów dziecka. Oskar jednakże idzie na przesłuchanie z wybranym przez siebie adwokatem. Są trudności. Jednakże sędzia godzi się na wpuszczenie wybranego przez Oskara adwokata, ale nie w funkcji adwokata, tylko jako osoby zaufania małoletnego.

Oskar zeznaje sędziemu, że pani psycholog skłamała w raporcie dla sądu i napisała tam coś, czego on nigdy nie powiedział, dlatego nie ma do niej zaufania i nie chce, żeby reprezentowała ona jego interesy (co zostaje zaprotokołowane).

 

W międzyczasie Oskar w maju 2015 będzie mieć 16 lat. W tym wieku małoletni w Niemczech mogą m.in. pić alkohol (tylko piwo), zacząć robić prawo jazdy, nie mają obowiązku chodzenia do szkoły i wolno im samodzielnie się przemeldować – to znaczy, mogą zmienić miejsce zamieszkania bez zgody rodziców.

 

Sąd Rodzinny wyznacza w końcu rozprawę sądową na 10.02.2015r.

Postanawia także, że nadal uczestnikiem rozprawy jest pani psycholog w funkcji adwokata interesów dziecka.

Wybrany przez Oskara adwokat dziecka, może przyjść, ale musi mieć zezwolenie.